Vawlei cungah miphun pakhat a simi nihcun kumkhat cungah a sunglawibik mi nikhat kan ngei cio hna. Cu ni cu Miphun Ni ( National Day) tiah kan chim langmang ni hi a si. Miphun ni (National Day) hi ruah lopi in a chuakmi a si lo, Sullam ngei loin tuahmi ni zong a si hlei lo, minung pakhat ( khua khuakhat) lungduhnak zulh in tuahmi ni zong a si hlei lo. Miphun ni (National Day) cu a dikmi tuanbia, sullam thuk piin a ngeimi le mizapi hnatlaknak in tuah mi ni sung lawi a si. Cucaah miphun pakhat a simi nih cun an mahle tuanbia hoihning cio in miphun ni ( National day) cu sunglawi takin tuah cio a si . Cuvebantukin kan nih Chin miphun zongnih kan tuanbia hoihning in a sunglawimi Chin Miphun Ni ( Chin National Day) kan ngei.
Chin Miphun Ni A Seemning
Chinram cu mahte i uknak in kum 1896 in mirang nih a rak kan tei i mirang nih a rak kan uk. A kan ukning cu sal ukning phung a si caah Mandat Peng Vumtu khuami Vumtu Mawng (Thang Pet Mawng) nih salphun uknak in mirang nih a rak kan ukmi kha a rak duh hrimhrim lo . Cucaah miphun luatnak umseh ti a duh ca ah a bia in a rak doh hna i cuhnucun kawl he pehtleihnak a rak ngei i zeitindah mirang kan dohning a si lai tiah khuakhannak an rak ngeitti hna. Cuhnucun mirang nih Vumtu Mawng cu tlaihding in khua an rak khan. " Vumtu Mawng a tlai kho mi nan um ahcun tangka 1000 kan in pek hna lai" ti tiangin an rak kawl. An tlai kho hlei lo i Vumtu khua i a ummi a inn kha an rak khangh piak.
Mirang uknak kha zeitindah kan doh ning silai ti ruah ah kum 1928 Nohawng (February) 20 ah Mindat peng Hlizung khua ah a voikhatnak bik mizapi tonnak an rak ngei. Cun cuhnu ah cun kum 1934 ah Vumtu khua ah zapi tonnak an rak ngeit`han i , cu tonnak ahcun " Chin Hills Union Organation," timi " Chinmi Lungrualnak Bu," an rak tuah. Cun Doh Bama Asizung timi ( Kawl Riantuannak Bu) he pehtlaihnak an rak tuah i mirang cu anrak doht`i hna. Cu Chin Lungrualnak Bu nih Mirang uknak kan duhlo timi cathlum pakhat an rak chuak nain Mirang nih zei ah an rakrel piak hna lo i an rak hlohthlau piak hna. Cu ruangah Mirang ukning duhlonak langter dingah Chinmi minung 3000 hrawng lamchuak in duhlonak an rak langhter. Cunak cun Vumtu Mawng le a hawile cu thong ah an rakthlak hna.
Thong inn i a chuah hnu kum 1938 Nohawng (February) 20 ah zapi tonnak an tuah i zapi minung 300 pinah cozah riantuan minung 300 zong an rak kai ve i Mirang duh lonak an au. Kum 1946 Dipa (December) 13 ah kawlmi he Chinmi he i tonnak an rak tuah i, Chinmi hna nihcun Chinmi nawlngeihnak biaphuan 9 kha an rak tehter.
( Chawn Kio_ Lai Miphun Thawhkehnak Tuanbia , cahmai 353-354)
Chin Miphun Ni Khiahnak
Zauk phung in mipi nih thiammi hruaitu hna le Chimmi lakah upa deoh nih kum 1950 Tho ( October) 9 ni Chin Miphun Ni khiahding ton biakruahnak cu Yangon ah an rak ngei. Mahhi tonbiaruahnak ah cun Mirang uknak chankhan dohdalnak ( Revolution) tuanbia an zoh thantik ah khuaruah haar a tongtambik ni Nohawng ( February) 2o ni a rak si. A voikhatnak bik tonbiaruahnak an rak ngeih in zaukphung hram an bunhkhawh 1948 Nohawng (February) 20 tiang an zohfel tikah "Nohawng (February) 20 Ni" hi Chin Miphun Ni siseh tiah hna lungrual hnathlaknak an rak ngei .
A voikhatnak bik Chim Miphun Ni cu 1951 Nohrawng ( February) 20 ah thlanglei laitlang , Mindat Khua ah Chim Miphun Ni onnak cu tuah a rak si. Mah ni ahhin Rampi Minister U Nuh zong a rak kai kho ve.
(Salai Ki Leh Awm_ Chin Miphun Ni thawhkhehnak tuanbia : Cahmai 33)
0 comments:
Post a Comment